461 - Selemetu'bnu'l-Ekva
(radiyallahu anh) anlatiyor: "Oruca takat getiremeyenler, bir fakire
yetecek kadar fidye vermesi gerekir" ayeti indigi zaman orucu yiyip fidye
verenler vardi. Bu hal muteakip ayetin inmesine kadar devam etti. Bu ayet oncekini
neshetti. Yani asil hukum sudur: "Kim Ramazan ayinda hazir bulunursa
orucunu tutsun."
Buhari, Tefsir, Bakara
2,26; Muslim, Siyam 149 (1145); Ebu Davud, Savm 2 (2315); Tirmizi, Savm 75,
(798); Nesai, Siyam 63, (4, 190).
462 - Ibnu Omer
(radiyallahu anhuma)'den, rivayete gore oruca gucu yetmeyenin fidye vermesi
geregini beyan eden ayeti "fidyetun taamu mesakine" seklinde (yani
fakirlerin yiyecegi kadar fidye) okudu ve bu ayetin mensuh oldugunu
soyledi."
Buhari, Tefsir, Bakara 2,
26.
463 - Nu'man Ibnu Besir (radiyallahu
anh) anlatiyor: "Resulullah (aleyhissalatu vesselam) buyurdular ki:
"Dua, ibadettir", sonra su ayeti okudu: "Rabbiniz: Bana dua edin
ki size icabet edeyim. Bana ibadet etmeyi buyukluklerine yediremeyenler varya,
alcalmis ve hakir olarak cehenneme gireceklerdir" buyurmuslardir"
(Mu'min, 69).
Ebu Davud, Salat 358,
(1479); Tirmizi, Tefsir 2, (2973, 3244), Daavat 2, (3369); Ibnu Mace, Dua 1,
(3828).
464 - Rezin su ilave
rivayeti kaydetti: "Resulullah (aleyhissalatu vesselam)'in Ashabi
(radiyallahu anhum ecmain) sordular: Rabbimiz yakin midir, biz ona hafif sesle
hitab edelim, uzaksa yuksek sesle taleblerimizi soyleyelim?" Bunun uzerine
su ayet indi: "Kullarim sana benden sorarlarsa, (soyle ki) ben yakinim.
Dua edenin duasina, bana dua ettigi takdirde icabet ederim" (Bakara, 186).
(Cami'u'l-Usul'de bu
rivayet oncekinin devamidir).
465 - Bera Ibnu Azib
(radiyallahu anh) anlatiyor: "Ramazan orucu farz kilindigi vakit,
Muslumanlar ay boyu kadinlara temas etmezlerdi. Bazi kimseler bu meselede
nefislerine itimad edemiyorlardi. Bunun uzerine su mealdeki ayet nazil oldu:
"...Allah nefsinize guvenmiyeceginizi biliyordu. Bu sebeple tevbenizi
kabul edip sizi affetti." (Bakara, 187).
Buhari, Tefsir, Bakara 2,
27.
466 - Buhari, Ebu Davud ve
Tirmizi'nin bir rivayetinde de soyle gelmistir: "Ashab-i Muhammed
(aleyhissalatu vesselam)'in (baslangicta) durumu soyleydi: Bir kimse oruclu
iken, iftar vakti gelince, iftarini acmadan uyuyacak olsa, artik o gece
yemedigi gibi ertesi gunu de yiyemez, o gunun aksamina kadar beklerdi. Kays
Ibnu Sirma el-Ensari (radiyallahu anh) oruclu oldugu bir gunde iftar vakti
girince hanimina gelerek yiyecek birsey olup olmadigini sordu. Kadin:
"Hayir, yok!" ancak bekle, sana yiyecek ariyayim" dedi. Kays,
gun boyu calisan birisiydi, beklerken uyuyakaldi. Hanimi gelince bakti ki
uyuyor: "Eyvah mahrum kaldin, yiyemiyeceksin" diye eseflendi.
Ertesi gun, ogleye dogru
Kays (radiyallahu anh) acliktan baygin dustu. Durumu Resulullah (aleyhissalatu
vesselam)'a anlattilar. Bunun uzerine su ayet nazil oldu: "Oruc tuttugunuz
gunlerin gecesi kadinlariniza yaklasmaniz size helal kilindi..." (Bakara,
187). Buna Muslumanlar fevkalede sevindiler. Arkadan, "Tanyerinde beyaz
iplik, siyah iplikten sizce ayird edilinceye kadar yiyin, icin." Ravi der
ki: "Bu ayet, Kays Ibnu Amr hakkinda nazil olmustur."
Buhari, Savm 15; Tirmizi,
Tefsir 2, (2972); Ebu Davud, Savm 1, (2314); Nesai, Siyam 29, (4, 147-148).
467 - Sehl Ibnu Sa'd
(radiyallahu anh) anlatiyore: "Beyaz iplik siyah iplikten, sizce
ayrilincaya kadar yiyin icin" ayeti indigi zaman "tan yerinde"
kelimeleri henuz nazil olmamisti. Bir kisim insanlar oruc tutacaklari zaman
ayaklarina siyah ve beyaz (iplik) baglar, bunlar gorulunceye kadar yiyip icmeye
devam ederlerdi. Bunun uzerine Cenab-i Hakk: "Tan yerinde"
kelimelerini inzal buyurdu. O zaman herkes anladi ki burada beyaz ve siyah
ipliklerden maksad gunduz ve gece imis."
Buhari, Savm 16, Tefsir,
Bakara 2, 28; Muslim, Siyam 35, (1091).
468 - Bes kitapta da gelen
bir baska rivayet soyle: "Adiy Ibnu Hatim (radiyallahu anh) biri siyah,
biri beyaz iki kostek bagi aldi. Bir gece bunlara bakti fakat biri digerinden
ayrilmiyordu. Sabah olunca durumu Resulullah (aleyhissalatu vesselam)'a soyle
bildirdi: "Yastigimin altina biri siyah biri beyaz iki iplik koydum."
Resulullah (aleyhissalatu vesselam) ona takildi: "Beyaz iplikle siyah
iplik senin yastiginin altinda iseler yastigin cok genis olmali."
Buhari, Tefsir, Bakara 2,
28, Savm 16; Muslim, Siyam 33, (1090); Ebu Davud, Savm 17, (2349); Tirmizi,
Tefsir, 2 (2974-2975); Nesai, Siyam 29, (4, 148).
469 - Adiy'in bir baska
rivayeti soyledir: "Resulullah (aleyhissalatu vesselam)'a: "Ey
Allah'in Resulu! Ayette gecen "beyaz ipligin siyah iplikten
ayrilmasi"nedir, bunlar iki iplik degil mi?" diye sordum da bana:
"Iki iplige bakti isen sen gercekten kalin enselisin" dedi ve su
aciklamayi yapti: "Hayir iki iplik degil, onun biri gecenin karanligi,
digeri de gunduzun beyazligidir."
Buhari, Tefsir, Bakara 2,
28.
470 - Bera (radiyallahu
anh) anlatiyor: "Ensar hac yapip da dondukleri zaman evlerine kapilarindan
girmezlerdi. Onlardan biri hac donusu kapidan evine girdi. Fakat hemsehrileri
onu bu davranisi sebebiyle kinadilar. Bunun uzerine su ayet nazil oldu:
"Iyilik, evlere arkasindan girmeniz degildir. Kotulukten sakinan kimse
(nin ameli) iyidir. Evlere kapilarindan girin" (Bakara, 189).
Buhari, Tefsir, Bakara 2,
29, Umre 18; Muslim, Tefsir, Nisa, (3026).
Kütüb-i Sitte, İslam dininin en önemli iki kaynağından biri niteliğindeki sünnet
malzemesini meydana getiren ve en sahih (güvenilir) hadislerden oluşan altı
hadis kitabına verilen genel isimdir. Söz konusu bu altı kitap Kur’ân-ı
Kerim’den sonra en sahih kitaplar olarak kabul edilen Buharî ile Müslim’in
Câmiu’s-Sahîh adlı eserleri ile Ebû Davud, Tirmizî, Nesai ve İbn
Mace’nin sünen türündeki eserlerinden ibarettir.Kütüb-i Sitte, Arapça
“kitaplar” manasına gelen “kütüb” kelimesiyle “altı” manasına gelen “sitte”
kelimesinden meydana gelmiş bir tabir olup, “altı kitap” anlamındadır.
.
